Soğan; sarımsak, pırasa, yeşil soğan, frenk soğanı ve arpacık içeren bir bitki grubu olan Allium ailesinin bir parçasıdır. Bazı kişilerde soğana karşı alerji meydana gelir. Soğan alerjisi olan kişilerin bağışıklık sistemi soğanı tehlikeli bir madde olarak görür ve buna tepki verir. Vücudunuz soğanı zararlı olarak gördüğü için histamin gibi kimyasallar salgılayarak önlem alır. Bu kimyasallar ciddi belirtilerin ortaya çıkmasına da neden olabilir. Gerçek bir soğan alerjisi nadir olarak görülür. Bazı kişilerde soğana karşı duyarlılık vardır. Ancak soğan duyarlılığı ve soğan alerjisi birbirinden farklı şeylerdir. Bir besin alerjisi ve besin duyarlılığı arasında temel bir fark vardır. Besin alerjisi; bağışıklık sistemini içerirken, besin duyarlılığı sindirim sistemini içerir. Kişinin soğan alerjisi olduğunda bağışıklık sistemi alerjik reaksiyonu tetikleyen immünoglobulin E (IgE) adı verilen antikorları serbest bırakır. Soğan alerjisinin çok ciddi belirtileri olabilir ve hayatı tehdit eder. Ancak soğan duyarlılığında risk oluşturacak bir durum olmaz ve belirtiler nispeten çok daha hafiftir.
Soğan Alerjisi Belirtileri
Soğana karşı reaksiyonlar iç ya da dış olabilir. Dış reaksiyonlar genellikle soğanda doğrudan temastan ya da soğan kokusundan kaynaklanırken, iç reaksiyonlar soğanın yutulmasından kaynaklanır. Soğan alerjisinin belirtileri farklı zamanlarda ortaya çıkabilir. Bazı kişilerde belirtiler çok kısa sürelerde ortaya çıkabilirken bazı kişilerde ise 24 saat herhangi bir belirti olmayabilir. Soğan alerjisinin belirtilerinin şiddeti de kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bazı kişiler çok hafif belirtiler gösterirken bazı kişiler ise hayati risk oluşturan belirtiler yaşayabilirler.
Soğan alerjisinin belirtileri ise şunlardır:
- Ciltte döküntü ve pul pul görünüm,
- Kurdeşen,
- Yorgunluk,
- Kaşıntı,
- Dudakların şişmesi,
- Zihinsel yönelim bozukluğu,
- Nefes almada zorluk,
- Vücudun çeşitli yerlerinde şişlik,
- Şişkinlik,
- Gaz ve çok fazla geğirme,
- Bayılma,
- Astım,
- İshal,
- Reflü,
- Mide bulantısı,
- Boğaz ağrısı,
- Gözlerde ve yüzde kabarma,
- Ağızda kabarma,
- Ağızda yanma hissi,
- Dil kabarcıkları,
- Anafilaktik şok.
Anafilaksi çok ciddi bir durumdur ve acil tıbbi müdahale edilmesi gerekir. Anafilaksi yani alerjik şok komaya hatta ölüme sebebiyet verebilir.
Soğan Alerjisine Neden Olabilecek Besinler
Soğana karşı bir alerjiniz varsa, soğan ile benzer protein yapısına sahip besinlere ve bitkilere de alerjiniz olabilir. Bu durum çapraz reaksiyon olarak adlandırılır.
Soğan alerjisine neden olabilecek ve soğan içerebilen bazı yiyecekler şunlardır:
- Sarımsak,
- Pırasa,
- Frenk soğanı,
- Arpacık,
- Taze soğan,
- Hazır et suları,
- Önceden hazırlanmış soslar,
- Önceden hazırlanmış çorbalar,
- Dondurulmuş tavuk ve hindi,
- Soğan suyu,
- Aksi belirtilmedikçe çoğu işlenmiş veya konserve et,
- Aromalı peynir, özellikle Meksika peyniri,
- Soğan tozu,
- Sarımsak tozu,
- Tuzlu krakerler,
- Önceden hazırlanmış pizza hamurları.
Soğan alerjisi olan kişilerin aynı zamanda Amaryllidaceae (amaryllis) bitki ailesine ait bitkilerden de kaçınması gerekebilir.
Bu ailenin bazı bitkiler ise şunlardır:
- Zambak çeşitleri,
- Nergis,
- Laleler,
- Mor Duygu,
- Globemaster allium,
- Gladyatör allium,
- Tirbuşon allium,
- Yabani soğan,
- Yabani frenk soğanı,
- Kaya soğanı,
- Paskalya zambağı.
Soğan Alerjisi Teşhisi
Soğan alerjisi belirtilerini yaşamanız durumunda bir alerji uzmanına gitmeniz gerekmektedir. Alerji uzmanınız bir dizi test ve yöntemlerle soğan alerjisinin olup olmadığının net bir şekilde ortaya koyacaktır. Soğan alerjisinin teşhisinde yaygın kullanılan yöntemler şunlardır:
Deri delme testi: Bu testte çok az miktarda bir soğan alerjeni derinizin altına yerleştirilir ve bu bölge 15-20 dakika gözlemlenir. Bu bölgede bir kızarıklık ya da kabarma varsa alerjiniz olduğu sonucuna varılabilir.
Kan testi: Bu testte belirtilerinizin soğan alerjisi mi yoksa soğana karşı aşırı duyarlılık mı olduğunu belirlemek için spesifik bir IgE kan testi yapılır ve antikor miktarı ölçümlenir.
Eliminasyon diyeti: Bu diyette alerjiye yol açma şüphesi bulunan besin yiyecek listenizden çıkarılır ve belirtiler dikkatli bir şekilde gözlemlenir. Daha sonra şüpheli besin kademeli olarak yiyecek listenize eklenir ve belirtileriniz gözlemlenir.
Soğan Alerjisi Tedavisi
Soğan alerjinizin tedavisi belirtilerinizin şiddetine göre değişiklik gösterebilir. Besin alerjilerinin tedavisinde en etkili yöntem o besinden uzak durmaktır. Ancak soğanın kullanım alanının çok yoğun olması soğandan uzak durmanız konusunda sizi biraz zorlayabilir. Soğan alerjisinin belirtilerini hafifletip sizi rahatlatması için alerji uzmanınız antihistaminik bir ilaç kullanmanızı önerebilir. Bu ilaçlar alerjik reaksiyona engel olmaz sadece reaksiyonun belirtileriniz azaltır. Kaşıntı ve iltihaplanmayı azaltmak için alerji uzmanınızın önerdiği bir merhem kullanabilirsiniz. Soğan alerjisinin anafilaksi gibi ciddi belirtilerinde kullanabilmeniz için alerji uzmanınız bir adrenalin oto enjektör reçete edebilir. Bu enjektörün kullanılması gereken durumlar ve kullanım şekli ile ilgili alerji uzmanınız size detaylı bilgilendirme yapacaktır.