Bağışıklık sisteminin görevi vücudu zararlı olabilecek durumlardan korumaktır. Bazen bağışıklık sistemi vücuda alınan ve zararsız olan bir maddeyi de zararlı olarak görür ve tehdit olarak algıladığı o madde ile savaşmaya başlar. Zararsız maddeye karşı bağışıklık sisteminin verdiği aşırı tepki alerjilere neden olur. Çok sayıda alerji türü vardır. Örneğin, çevresel ya da mevsimler faktörlere göre gelişen alerjiler kendi içinde alerjiye neden olabilecek çok sayıda etmen bulundurur. En yaygın alerji türlerinden biri de besin alerjisidir. Besin alerjisi özellikle çocuklarda ve her yaştan insanda sık görülen bir alerji türüdür. Besin alerjisine sebep olan çok sayıda besin vardır. Bu besinlerden bazıları; alerjik reaksiyona sebep olan en yaygın besinler kategorisinde yer alır. Bunlar; süt, yumurta, soya, buğday, fındık, fıstık, balık, kabuklu deniz ürünleridir. Yaygın olan besinler dışında yaygın olmayan ve sayısı çok fazla olan besinler de vardır.
Besin Alerjisi Belirtileri
Besin alerjisi, bir gıda tüketildikten hemen sonra ortaya çıkabilen bir durumdur. Gıdayla ilgili semptomların çoğu genellikle dakikalar içinde başlar ancak çok nadir durumlarda reaksiyon dört ile altı saat sonra da ortaya çıkabilir. Alerjik reaksiyona neden olan gıdanın çok az bir kısmının yenmesi bile ciddi sonuçlara sebebiyet verebilir. Besin alerjisinin hafif denilebilecek belirtileri olurken hayati tehlike oluşturabilecek ciddi durumlara da sebebiyet veren belirtileri de olabilir. Bu belirtiler arasında:
- Kusma ya da mide krampları,
- Kurdeşen,
- Nefes darlığı,
- Hırıltı,
- Tekrarlayan öksürük,
- Yutma güçlüğü,
- Şok veya dolaşımın çökmesi,
- Zayıf nabız,
- Soluk veya mavi cilt rengi,
- Dilde şişme,
- Baş dönmesi veya baygınlık hissi gibi belirtiler yer alır.
Besin alerjisi nadir de olsa anafilaktik şoka sebebiyet verebilir. Anafilaksi; ölümcül olabilecek ciddi bir alerjik reaksiyondur ve acil tedavi edilmesi gereklidir. Tedavi edilmeyen anafilaksi, komaya ve hatta ölüme sebep olur. Besin alerjisi belirtilerinden bir ya da daha fazlasını aynı anda görebilirsiniz. Belirtilerin şiddeti de değişkenlik gösterebilir.
Besin Alerjisi Teşhisi
Bir besin alerjisi, tetikleyici yiyecek yendikten sonra ortaya çıkar ve değişkenlik gösteren semptomlar yaşatabilir. Kişiden kişiye değişen bu belirtiler, cildi, solunum yolunu, gastrointestinal sistemi ve kardiyovasküler sistemi etkileyebilir. Bir sonraki reaksiyonun şiddeti ise tahmin edilemez. Besin alerjileri her yaşta gelişebilirken çoğunlukla erken çocukluk döneminde ortaya çıkar. Besin alerjinizin olduğundan şüpheleniyorsanız mutlaka bir alerji uzmanına gitmelisiniz. Alerji uzmanları, teşhis koymak için tıbbi geçmişinizi ve semptomlarınızı detaylı bir şekilde soracaktır. Ne yediniz, semptomların gelişmesi ne kadar sürdü, hangi belirtileri yaşadınız, belirtiler ne kadar sürdü gibi soruları size yöneltecektir. Tıbbi öykünüzü aldıktan sonra alerji uzmanınız vücudunuzda alerjik reaksiyona yol açan gıdayı belirlemek için birtakım testler yapacaktır. Alerjen maddeyi tespit edebilmek için deri ya da kan testi yapılabilir. Deri testleri yaklaşık 20 dakika sonuç veren testlerdir. Kolunuzun derisine ya da sırtınıza çok az miktarda alerjen olabilecek bir sıvı yerleştirilir. Daha sonra 15 dakika durumumuz gözlemlenir. Uygulama yapılan bölgede, kabarıklık, kızarıklık ve benzeri bir durum oluşursa enjekte edilen maddenin alerjen olduğuna karar verilir. Uygulama bölgesinde herhangi bir değişiklik olmuyorsa farklı bir alerjen madde denenebilir. Bazı durumlarda kan testi, deri testine kıyasla daha az kesin olan, yapılabilir. Bu kan testi ile IgE antikoru miktarınız ölçümlenir. Alerji teşhisinizi koyarken alerji uzmanınız bu testlerin sonuçlarından yararlanacaktır. Bazı durumlarda alerjik reaksiyona yol açtığı düşünülen gıdayı alerji uzmanınız kontrollü bir şekilde yemenizi isteyebilir. Sıkı bir tıbbi gözetim altında gerçekleştirilen bu yöntemde, doktorunuzun belirlediği miktarda alerjen maddeyi alırsınız. Bu test, hasta geçmişi net olmadığında, deri veya kan testleri sonuçsuz kaldığında uygulanır. Şiddetli bir reaksiyona yol açma durumu olduğu bu test uzman gözetiminde yapılmalıdır.
Besin Alerjisi Tedavisi
Besin alerjisi tedavisinin en etkili yolu; alerjik reaksiyona yol açan alerjenden uzak durmaktır. Alerjik reaksiyona neden olan maddeyi bilmeniz bu maddeden uzak durmanızı da kolaylaştıracaktır. Bu sebeple alerjen maddenin tanınması önemlidir. Besin alerjisi olan bir bebek, anne sütü alıyorsa eğer annenin de beslenme şeklinde değişikliğe gitmesi gerekebilir. Bebeklerde alerjiye neden olan bazı besinlerin anne sütü yoluyla da bebeğe geçme durumu olabilir. Bir alerji diyetisyeni kontrolünde beslenme listenizi düzenleyebilirsiniz. Besin alerjisinin şu an için kesin bir tedavisi yoktur. Ancak besin alerjinizi kontrol altın alıp yönetebilmeniz bu durumun etkilerini en aza indirecektir. Doğru bir alerji kontrolü ile hayat kalitenizi yüksek tutabilirsiniz. Alerji uzmanınızın gözetiminde yapacağınız program ve planlarla zorluk çekmeden besin alerjinizi kontrol altına alabilirsiniz.
Besin Alerjisi İçin Hangi Doktora Gidilmelidir?
Besin alerjisi uzmanlık gerektiren bir branştır. Doğru teşhis ve durum kontrolü alerjide en önemli noktalardan biridir. Yanlış konulan bir teşhis sizin ve bebeğinizin gereksiz diyet yapmasına neden olabilir ve bazı gıdaları tüketmemenin eksikliğini yaşayabilirsiniz. Bu sebeple alerjik reaksiyonlarda erken ve doğru teşhis önemlidir. Herhangi bir alerjik reaksiyonunuzun olduğundan şüpheleniyorsanız mutlaka bir “Alerji Uzmanı” ile görüşmeniz gerekmektedir.