Domates, Nightshades adı verilen çiçekli bitkiler kategorisine aittir. Çok sayıda yemekte, sosta ve besinde kullanılan domates bazı kişilerde alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Domates alerjisi, tip 1 alerji olarak bilinir ve hem çocuklarda hem de yetişkinlerde görülebilir. Bazı kişilerde domates, çiğ tüketilirken alerjiye neden olurken pişmiş domates alerjik reaksiyona neden olmaz. Domates alerjisi ile domates duyarlılığı (intoleransı) aynı şeyler değildir. Polen ve domates arasında çapraz reaksiyon bulunur. Ve bu durum da domates alerjisine neden olabilecek bir faktördür.
Domates Alerjisi ve İntoleransı Farkı
Domates alerjileri, genellikle domates yedikten sonra hızlı bir şekilde belirti verir. Belirtiler genellikle hemen kendini gösterir. Domates intoleransında ise belirtiler yenilen miktara ve kişiye göre değişkenlik gösterebilir. Bazı insanlar domatesi yedikten birkaç dakika sonra, bazı insanlar birkaç saat sonra bazı insanlar ise birkaç gün sonra domatese karşı duyarlılık belirtisi gösterebilir. Domates alerjisine sahip kişilerde, domatese dokunmak bile alerjik reaksiyona neden olabilir ancak domates duyarlılığı olan kişilerde böyle bir durum yaşanmaz. Domates yetiştiriciliğinde genellikle böcek ilacı kullanılır. Kullanılan bu böcek ilaçları domates intoleransına neden olabilir. Domates intoleransı olan kişilerde sindirim ile ilgili sorun oluşurken domates alerjisi olan kişilerde pek çok belirti kendini gösterebilir.
Domates Alerjisi Belirtileri
Domates alerjisinde, kişi domates ya da domates içeren bir yiyecek yediğinde bağışıklık sistemi domateste bulunan bir proteini zararlı olarak tanımlar ve tehlike altında gördüğü vücudu korumak için birtakım savunma yöntemleri geliştirir. Bağışıklık sistemi tehdit olarak gördüğü bu proteine karşı antikor ve histamin salgılar. Bu sebeple alerjik reaksiyon meydana gelir ve vücutta alerjik reaksiyon belirtileri oluşur.
Yaygın domates alerjisi belirtileri şunlardır:
- Karın ağrısı,
- İshal,
- Mide şişkinliği,
- Deri döküntüsü, egzama,
- Dudaklarda karıncalanma hissi,
- Boğazda kaşıntı hissi,
- Yorgunluk,
- Kaşıntı, kurdeşen,
- Hırıltılı solunum, öksürük,
- Burun akıntısı,
- Nadiren de olsa baş dönmesi, nefes almada zorluk ve bilinç kaybı gibi hayati risk oluşturan anafilaksi belirtileri gözlemlenebilir.
Bu belirtilerden bir ya da daha fazlası kişide oluşabilir. Belirtiler hafif seyredebilirken şiddetli de ilerleyebilir. Domates yedikten sonra bu belirtilerden herhangi birini yaşamanız durumunda bir alerji uzmanı ile görüşmeniz gerekebilir.
Domates Alerjisi Teşhis ve Tedavisi
Domates alerjisini teşhis edecek en yetkili kişiler alerji uzmanlarıdır. Alerji uzmanları domates alerjinizin olup olmadığını belirlemek adına bir dizi test yapabilir. Alerji uzmanının yapacağı test, belirtilere ve mevcut şartlara göre değişkenlik gösterebilir. Testlerden biri deri prick testi olarak adlandırılan cilt testidir. Bu testte, cildinizi çok az miktarda şüpheli alerjen, iğne yardımı ile batırılır. Alerjenin temas ettiği yerde kızarıklık ya da kabarma gibi bir belirti varsa şüpheli madde alerjen olarak kabul edilir. Kan testinde, kanın antijenik proteinine karşı antikor immünoglobulin E (IgE) varlığı kontrol edilir. Pozitif sonuç, alerjenin varlığını belirler. Domates alerjisinin teşhisi, vücutta alerjen varlığının doğrulanması ve doğru tedavi açısından oldukça önemlidir. Yanlış teşhis ve tedavi durumun iyiye gitmesine engel olabilecekken gereksiz ilaç kullanımına da yol açabilir. Diğer tüm besin alerjilerinde olduğu gibi domates alerjisinde de en etkili yöntem domatesten uzak durmaktır. Ancak domatesin kullanım alanının çok yaygın olması, alerjisi olan kişilerin domatesten uzak durmasını zorlaştırabilir. Domatesin yaygın kullanımı, alerjisi olan kişilerin farkında olmadan da domates tüketmesine neden olabilir. Böyle bir durumun önüne geçmek için bir alerji diyetisyeni yardımı ile beslenme planı oluşturabilirsiniz. Alerji diyetisyeniniz, uzak durmanız gereken besinler konusunda size detaylı bilgiler verecektir ve sakınmanız gereken durumları anlatacaktır. Doğru bir beslenme planı, alerjinizi yönetmeniz ve alerjinin etkilerini en az seviyeye indirmeniz konusunda size yardımcı olacaktır. Domates alerjisinin hayati risk oluşturan, ölüme ya da komaya neden olabilen ciddi belirtileri de olabilir. Domatese karşı geliştirdiğiniz alerjinin şiddetine göre alerji uzmanınız size bir epinefrin oto enjektör reçete edebilir. Bu enjektörü kullanmanız gereken durumlar ve enjektörün uygulama şekli ile ilgili alerji uzmanınız size eğitim verecektir. Domates alerjisinin neden olduğu belirtileri azaltmak ve kişiyi rahatlatmak için antihistaminik ilaçlar da reçete edilebilir. Alerjiye bağlı döküntüler ve cilt sorunları için de kullanabileceğiniz merhemler alerji uzmanınız tarafından reçete edilebilir.