Besin alerjisi; bağışıklık sisteminin zararsız bir besini tehlike olarak görmesi sonucu ortaya çıkar. Bağışıklık sistemi vücuda alınan besine karşı harekete geçer ve antikor üretir. Alerjen besinle mücadele sonrası alerjik reaksiyon oluşur. Besin alerjisi aslında sindirim sistemi ve bağışıklık sistemleri arasındaki işbirliğindeki bir karışıklıktır. Yemek yediğinizde sindirim sistemi yemeği moleküler bileşenlere ayırır. Bir besini ilk kez sindirdiğinizde, bağışıklık sisteminiz molekül dizisini inceler ve tehdit oluşturmadıklarına karar verirse bir tepkide bulunmaz. Ancak alerjiniz olan yiyecekler ise sert tepki görür. Besin alerjisi belirtileri en çok bebeklerde ve çocuklarda ortaya çıkar ancak yetişkinlerde de besin alerjisi gelişebilir. Bir besin alerjisi ile büyümemiş olmanız ilerleyen yaşlarda besin alerjisi geliştirmeyeceğiniz anlamına gelmez. Yetişkinlerde yaşanan besin alerjisi ile ilgili uzmanların iki açıklaması var: Yetişkinlerde besin alerjisi, bir alerjene karşı gecikmiş ya da uzun süreli bir hassasiyetin veya polen gibi başka bir alerjene karşı çapraz reaksiyonun sonucu olabilirler.
Yetişkinlerde Besin Alerjisi Belirtileri
Besin alerjisi olan kişilerde bu durum kendini bazı belirtiler ile gösterir. Besin alerjisinin pek çok belirtisi vardır. Bu belirtilerin şiddeti kişiden kişiye değişiklik gösterir. Bazı durumlarda hafif belirtiler olabilirken bazen de hayatı tehdit eden ciddi durumlar ortaya çıkabilir.
Besin alerjisinin belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Kusma veya mide krampları,
- Ağızda kaşıntı,
- İshal,
- Dudakların, dilin ve boğazın şişmesi,
- Kurdeşen, kaşıntılı döküntüler,
- Kalıcı egzama,
- Hapşırma, ses kısıklığı,
- Burun tıkanıklığı,
- Hırıltı,
- Tekrarlayan öksürük,
- Yutma güçlüğü,
- Zayıf nabız, bayılma,
- Nefes almada güçlük,
- Baş dönmesi veya baygınlık hissi,
- Anafilaksi (solunumu bozabilen ve vücudu şoka gönderebilen, hayati risk oluşturan ciddi bir semptom).
Bu belirtilerden bir ya da birden fazlasını gösterebilirsiniz. Yetişkinlerde besin alerjisi belirtileri yaşamanız durumunda bir alerji uzmanına görünmeniz sizin için faydalı olacaktır. Besin alerjisi ile ilgili belirtiler, yiyecek yutulduktan sonraki iki saat içinde ortaya çıkar; genellikle dakikalar içinde ortaya çıkar. Çok nadir durumlarda reaksiyon dört ile altı saat sonra da ortaya çıkabilir.
Yetişkinlerde Besin Alerjisi Teşhisi
Besin alerjisinin kesin teşhisini koyacak kişiler alerji uzmanlarıdır. Alerji uzmanları yapacakları test ve uygulamalarla besin alerjinizin olup olmadığını ortaya koyabilecek kişilerdir. Örneğin belirli yiyecekleri yedikten sonra belirti veren herkesin besin alerjisi yoktur veya bu yiyeceklerden tamamen uzak durması gerekmez. Bazı insanlar, çiğ veya pişmemiş bir meyve ya da sebze yedikten sonra ağız ve boğazda kaşıntı hissederler. Bu durum besinin kendisine değil de polene karşı gelişen bir reaksiyon olabilir. Bu gibi durumlarda ayırıcı ve doğru teşhisi koymak oldukça önemli bir unsurdur. Alerji uzmanları teşhis koymak için tıbbi geçmişiniz ve belirtileriniz hakkında detaylı sorular soracaktır. Tıbbi geçmişinizi aldıktan sonra alerji uzmanınız size uygun test ve yöntemlerde alerjen besini bulacaktır. Deri-prick testleri yaklaşık 20 dakika içinde sonuç veren testlerdir. Kolunuzun ya da sırtınızın derisine çok az miktarda besin alerjeni içeren bir sıvı yerleştirilir. Bu sıvının cildinizin altına sızması için küçük bir delik oluşturulur cildinizde. Ağrılı olmayan bir testte, uygulama yapılan yerdeki durum gözlemlenir. Cildinizde kabarıklık gibi bir durum gelişmesi, o alerjene karşı besin alerjiniz olduğu anlamına gelir. Kontrol olarak alerjen içermeyen bir sıvı da aynı şekilde cildinize yerleştirilir ve iki durum arasında karşılaştırma yapılır. Yetişkinlerde besin alerjisini belirlemek için bazen kan testi de yapılır. Kan testinde belirli yiyeceklere karşı IgE antikoru miktarı ölçülür. Bazı durumlarda alerji uzmanınız, besin alerjisi teşhisini koymak için ağızdan bir besin testi de yapabilir. Sıkı bir kontrol ve gözetim altında yapılan bu testte şüpheli miktarda yiyecek kademeli olarak size verilir ve ardından bir reaksiyon olup olmadığını görmek için gözlem yapılır. Şiddetli bir reaksiyon olasılığı nedeniyle bu testin bir alerji uzmanı tarafından ve acil durum ekip ve ekipmanlarının olduğu yerde yapılması gereklidir.
Yetişkinlerde Besin Alerjisi Tedavisi
Bir besin alerjisini tedavi etmenin birinci yolu, alerjik reaksiyona neden olan alerjen besinden uzak durmanızdır. Alerji uzmanının belirlediği alerjen, alerjinizi kontrol etmeniz için en önemli unsurdur. Tükettiğiniz besinlerin içeriklerini bilmeniz alerjiyi önlemeniz için gereklidir. Paketli besinleri tüketmeden önce mutlaka içeriğini okumanız gereklidir. Şüpheli ürünleri tüketmemeniz tavsiye edilir. Bazı yiyecekler “içerebilir” gibi ibareler yer alır. Bu yiyecekler konusunda da çekimser davranmanız sizin için faydalı olacaktır. Bazı alerjenlerin çok yaygın olması o alerjenden kaçmanızı zorlaştırabilir. Hangi besinleri tüketeceğiniz konusunda kafa karışıklığı yaşayabilirsiniz. Bu konuda size alerji diyetisyenleri yardımcı olabilir. Diyetisyeniniz; alerjinizi tetikleyen besinlerden kaçınmanız için size önemli bilgiler verecek ve alerjiniz olan yiyecekleri diyet listesinden çıkarsanız bile ihtiyacınız olan tüm besin kaynaklarını alabileceğiniz alternatif önerilerde bulunacaktır. Besin alerjisinin şu an kesin bir tedavisi bulunmuyor ancak besin alerjinizi, bir uzman yardımı ile, kontrol altına alıp yönetebilirsiniz.